Mal maken voor de lampenkapjes

Stapsgewijze beschrijving van hoe ik een eendelige gips mal maak. De mal is voor het gieten van de lampenkapjes van porselein gietklei die daarna met schellak worden bewerkt.

Niet tevreden over het model van de lampenkapjes (zie mijn vorige blog) ben ik op zoek gegaan naar een andere vorm om een mal van te maken. Ik kies nu voor een eenvoudiger vorm voor het maken van de mal.

Ik heb een glazen vaas die een goede vorm heeft om te dienen als lampenkap. De mal kan uit één deel worden gemaakt omdat de vorm “lossend” is. Dit houdt in dat er geen ribbels zijn waardoor de vorm niet uit de vorm los zou kunnen komen.

malen vaas
mal en de gebruikte glazen vaas

De mal heb ik gemaakt door de vaas op zijn kop op een goed gladgemaakte plak klei te zetten.  Ik heb het glas van de vaas met de lossingszeep (zie vorige blog) ingesmeerd zodat die wat glibberig is. De vorm heb ik voorzichtig iets in de klei gedrukt zodat het gips er niet onder kan lopen. Ik heb als buitenrand een open geknipte emmer gebruikt. Deze kan makkelijk op de juiste maat worden gemaakt en dan met tape worden vastgeplakt.

Dit omhulsel met aan alle kanten even veel ruimte – ongeveer 2 centimeter van de rand – duw ik ook in de plak klei en verstevig ik met 2 sjorbandjes eromheen. De buitenkant van de plak klei druk ik stevig tegen de buitenkant van de emmer zodat er geen gips onder de rand uit kan lopen.

emmer voor mal maken
emmer makkelijk voor maken mal
Mijn werkwijze bij gips aanmaken en in een vorm gieten.

Gips maak ik tegenwoordig op het gevoel aan. De verhouding is ongeveer 1 liter water op 1.5 kilo gips (VIGO 60)

  • Juiste hoeveelheid ietsje lauw water in een schone emmer
  • Met de hand snel gips toevoegen (tussentijds niet roeren)
  • Af en toe een beetje schudden zodat gips zich verspreidt
  • Net zolang gips toevoegen totdat het niet meer weg zakt.
  • Nog wat gips toevoegen totdat ook de randen met gips zijn gevuld.
  • Even wachten tot het gips helemaal is opgenomen (ongeveer 3 minuutjes)
  • Rustig met een garde wat doorroeren
  • Daarna met de blote hand gips doorroeren zodat ik alle eventuele klontjes fijn kan drukken.
  • Hierna giet ik direct in de mal. Voorzichtig zodat niet alles verschuift en gelijkmatig om zo min mogelijk bellen te krijgen.
  • Wanneer ik klaar ben met gieten tik ik aan alle kanten op de vorm om de mogelijke bellen naar de oppervlakte te krijgen.
  • Deze keer bleek ik net te weinig gips te hebben aangemaakt. Ik wil de bodem (dat is dus nu de bovenkant) even dik hebben als de zijkant ook ongeveer 2 centimeter.
  • Het gips bijmaken en erbij gieten ging zonder probleem. Ik heb wel eerst gewacht tot de eerste gips wat stevig werd zodat niet alle gips weer alle kanten op zou gaan bewegen.

Hierna een uurtje geduld zodat het gips goed kan opstijven. Je voelt het warm worden. Ik wacht nooit lang met de vorm los maken. Ik weet niet of dat handig is maar ik ben wat ongeduldig en wil snel weten of de vorm er wel goed uitgaat.

Nadat ik tape en sjorbanden van de emmer heb lost gemaakt kon deze van de gips mal worden verwijderd. De bonk gips heb ik daarna omgedraaid. De klei bleef liggen maar de glazen schaal kwam nog niet direct los uit de gipsmal.

Toch koste het me niet veel moeite om de schaal los te krijgen door met mijn hand erin een beetje te draaien. De schaal draaide al snel mee waarna ik hem er makkelijk uit kon laten glijden.

De mal heb ik twee weken (iedere dag een keer draaien) op een plank boven de verwarming laten drogen

mal gereed
de mal gereed

Daarna het ik een aantal gietsels gedaan met:

Magma gietmengsel sneeuwwit porselein 1000-1300 graden

Mengverhouding 4 kg op 1920 ml water. Dit mengstel is al kant en klaar en er hoeft buiten het water niets aan toegevoegd te worden.  Na wat testen bleek dat 8,5 minuut in de mal, voordat ik het overtollige gietmengsel weer in de emmer terug giet, een 3 mm dikke wand geeft.

 

kapje bewerkt met schellak
kapje bewerkt met schellak bovenaanzicht

De mal was lastig met leeggieten omdat hij vrij zwaar is en de bovenrand nooit helemaal gelijk wordt door het uitdruipen. Dit is echter makkelijk wat weg te werken met een vochtige stukje zeemleer.

Voor het drogen van de klei in de mal heb ik een halve dag (zo’n 6 uur) genomen. Plaatje op de bovenkant van de mal, de mal omdraaien en zonder probleem komt het lampenkampje dan los.

Wanneer dan na zo’n twee uur de vorm nog wat steviger is heb ik met een stalen passer een rond gat voor de fitting in de bodem gemaakt. De onderrand maak ik met een vochtig stukje zeemleer zo goed mogelijk recht. Over het leeggieten en de rand goed krijgen ben ik nog niet tevreden. Dat ga ik nog op andere manieren proberen.

Ook deze kapjes heb ik met schellak behandeld en biscuit op 1020 gebakken.

lampenkapje schellak
lampenkapje schellak

De eerste serie die nu boven mijn keukenblok hangt heb ik daarna op 1240 gebakken en heb ik ongeglazuurd gelaten. Ik ben nu op zoek naar een glazuur die mooi uitkomt op de porselein gietklei. Ik wil ook op het bovenste deel waar de fitting inzit een felgekleurde decoratie aanbrengen.

Dus als iemand een tip heeft voor glazuur dan hoor ik het graag.

brandende lampjes
brandende lampjes boven keukenblok

Er komt dus nog een vervolg met mijn glazuur experimenten en andere manier van het leeggieten van de mal.